İbayev Zabil. Java (başlayanlar üçün dərslik)

Kitab kimlər üçündür.
İlk olaraq onu bildirmək istəyirəm ki, kitab professional proqramçılar üçün deyil həvəskarlar üçün nəzərdə tutulub. Çünki özüm professional proqramçı deyiləm.
Azərbaycan dilində Java proqramlaşdırma dili üzrə ədəbiyyatın olmaması və ya mövcud kitabların yetərincə mənə aydın yazılmadığını nəzərə alıb digər həvəskarlarında belə çətinliklə üzləşəcəyini düşünüb proqramlaşdırmada əldə edəcəyim təcrübəmi bu kitabda toplayıb sizinlə bölüşürəm.
Yaradılmış proqramlaşdırma dillərinin ingilis dilli olması bizi eyni zamanda ingilis dilini müəyyən səviyyədə öyrənməyə məcbur edir. İngilis dilində zəif bilən və ya yeni başlayanlara kömək olsun deyə bəzi terminlərin oxunuşunu yanında yazıram. Professional proqramist dostlarım təcrübələrinə əsaslanaraq proqramlaşdırmada yüksək nəticə əldə etmək üçün ingilis dili biliyinin vacib olduğunu deyirlər. Sərbəst şəkildə çalışacağınız zaman qarşınıza çıxan problemlərə həlləri nə bu kitab nə də başqası internet üzərindəki material qədər sizi qane edə bilməz. İnternetdə axtarışda daha dəqiq nəticə əldə etmək üçün isə ingilis dili bilmək vacibdir. Daha bir əmma var əməliyyat sistemi olaraq Windows OS 8.1, Java-da yaza bilmək üçün NetBeans proqramını ingilis dilində işlədirəm. Əgər heç bir ingiliscə biliyiniz yoxdursa belə narahat olmayın bu kitabdan yenə də nə isə öyrənə bilərik.
Əvvəlki eksperimetlərimi də kompüter şəbəkələrini öyrəndiyim zaman Zİ-N Kompüter şəbəkələri və Çatışmayan biliklər kimi kitablarımda bölüşmüşəm. Zİ-N Kompüter şəbəkələri kitabında da göstərildiyi kimi mənim tərəfimdən yazılan kitabların müəllifi göstərilməklə çap və satışdan gəlir əldə edilə bilər. Məncə bilik pulsuz paylaşılmalıdır.

Kompüter sizi necə başa düşür və ona necə əmr verilir.
Kompüterlər ikili say sistemi üzərində işləyir. İkili say sistemində 0 və 1 var. Bu qurğulardan hər hansı bir iş görməsi tələb edildiyində bizim verdiyimiz əmrlər 0 - yanlış, olmaz, dayan və ya 1 - doğru, olar, davam et kimi tərcümə edilir. Ümumilikdə isə belə başa düşmək olar kompüterin hansısa hissəsinin naqillərinə elektrik axımı verilsin ya yox.
Kompüterimizdəki işləri görən mikrosxem, xalq deyimi ilə kompüterin beyni CPU(si pi yu) adlanlır. :) CPU(Central Processing Unit-Sentral prosessinq yunit) mərkəzi hesablayıcı qurğu anlmına gəlir. CPU-ya əmr verilməsi üçün istehsalçılar İnstruction Set(instrakşn set) adlı instruksiyalar dəsti digər deyimlə qaydalar toplusu düzəldiblər. Bütün yazılan proqramlar prosessora nə etmək istədiklərini bu qaydalar əsasında izah edirlər.
Biz kompüter proqramlarını necə yaza bilərik.
Sadə dildə desək proqram yazmaq adi mətn yazmaq kimidir. Bu mətnlər sonda 0 və 1-ə tərcümə olunur və kompüter istədiyimiz əmri yerinə yetirir.
Bəzi proqramlaşdırma dilləri xüsusi redaktə proqramları vasitəsilə, bəziləri Windows OS daxilindəki adi Texteditor-la və ya MSDOS-da yazıla bilər. Hər proqramlaşdırma dili fərqli üslubda müəyyən olunmuş kodlarını ikili say sisteminə tərcümə edir. Windows daxilindəki CMD(command line –kommand layn-əmr sətri ) ilə DOS-da proqram yazmaq mümkündür. CMD-yə daxil olmaq üçün Start -dan sonra CMD yazaraq proqramı açın.

Mündəricat
Kitab kimlər üçündür. ......................................................................................................................................... 4
Kompüter sizi necə başa düşür və ona necə əmr verilir. ..................................................................................... 5
Biz kompüter proqramlarını necə yaza bilərik. ................................................................................................... 5
Proqramlaşdırma dilləri - nə üçün fərlənir? ........................................................................................................ 5
Java- nə ilə fərqlənir? .......................................................................................................................................... 6
OOP –nin məntiqi və prinsipləri. ........................................................................................................................ 8
Obyektin təhlili ................................................................................................................................................ 8
Sinifləndirmək - CLASS nədir? ....................................................................................................................... 9
İnstance ........................................................................................................................................................... 9
Encapsulasiya .................................................................................................................................................. 9
Abstraction ...................................................................................................................................................... 9
İnheritance(irsilik) ........................................................................................................................................... 9
Polymorphism(polimorfizm) ........................................................................................................................... 9
Association(asosieyşn- əlaqə) ....................................................................................................................... 10
Aggregation(əqreqeyşn-hissələrin birləşdirilməsi) ....................................................................................... 10
Composition(kompozisiya) ........................................................................................................................... 10
Java-da yazmaq üçün silahlanmaq :) ................................................................................................................. 11
Netbeans-lə tanışlıq. ...................................................................................................................................... 11
Salam Java proqramı ................................................................................................................................. 14
NetBeans-də səhvlərin aydınlaşdırılması .................................................................................................. 17
JAVA-da dəyişənlər .......................................................................................................................................... 18
String ............................................................................................................................................................. 18
String-lə bağlı praktiki məsələlər – “+=” ...................................................................................................... 19
Bütün hərflərin böyük və ya kiçik yazılması – “.toUpperCase” və”.toLowerCase” ..................................... 19
İki String-i müqayisə etmək – “==” və “.equals()” ....................................................................................... 20
Sətrin uzunluğunun müəyyənləşdirilməsi – “.length()” ................................................................................ 20
Yazı daxilində axtarış vermə -“.contains()” və “.indexof()” ........................................................................ 21
Char ............................................................................................................................................................... 21
Rəqəm dəyişənləri ......................................................................................................................................... 21
Integer ....................................................................................................................................................... 21
Double ....................................................................................................................................................... 21
Floating ..................................................................................................................................................... 22
Byte ...........................................................................................................................................................22
Short .......................................................................................................................................................... 22
Long .......................................................................................................................................................... 22
Məntiq dəyişənləri və operatorları ................................................................................................................ 22
Boolean ..................................................................................................................................................... 22
Rəqəm dəyişənləri ilə bağlı praktiki məsələlər ............................................................................................. 23
Riyazi operatorlar ...................................................................................................................................... 23
Dəyişənləri qruplaşdırma və hesablama .................................................................................................... 23
Qalığın ekrana verilməsi ........................................................................................................................... 24
Bir-bir artırma və azaltma ......................................................................................................................... 24
Riyazi operator ardıcıllığı .......................................................................................................................... 24
Dəyişənlərlə hesablama və görüntü ........................................................................................................... 25
Casting Converting Variables ............................................................................................................................ 25
Şərt əmrləri ........................................................................................................................................................ 26
Şərt operatorları – “==”, “!=”, “”, “=”, “?” ............................................................................. 26
Şərt əmrləri – if, else ..................................................................................................................................... 26
Şərt əmrləri - switch, case, break, default ..................................................................................................... 27
Dövr əmrləri - for , do, while ............................................................................................................................ 29
For ................................................................................................................................................................. 29
Mürəkkəb For əmrləri ................................................................................................................................... 29
While ............................................................................................................................................................. 30
Continiue ....................................................................................................................................................... 31
Do while ........................................................................................................................................................ 31
Dövrün adlandırılması ................................................................................................................................... 31
Array .................................................................................................................................................................. 32
Birinci üsul - .................................................................................................................................................. 33
İkinci üsulu - ................................................................................................................................................. 33
Çoxölçülü Array ............................................................................................................................................ 34
Obyektin yaradılması ......................................................................................................................................... 34
Built-in Java Packages ...................................................................................................................................... 35
İmport ............................................................................................................................................................ 36
Access control( girişin idarə olunması) ............................................................................................................. 36
Method nədir? ................................................................................................................................................... 37
Constructor........................................................................................................................................................ 38
Inheritance-ın yaradılması ................................................................................................................................. 41
“Super” açar sözü .............................................................................................................................................. 41
“This” açar sözü ................................................................................................................................................. 42
Static Variable ................................................................................................................................................... 42
Casting ............................................................................................................................................................... 44
Swing-in strukturu ......................................................................................................................................... 44
“Salam Dünya!” proqramı qrafiki təsvirdə .................................................................................................... 45

Proqramlar, son yeniliklər telegramda

---

Geri qayıdın