XML, Extensible Markup Language sözlərinin qısa adıdır. Eks-em-el olaraq oxunar. XMLin texniki detallarına toxunmadan istifadə sahəsi olaraq bir baxaq: Məsələn dənizçilik firmaları nəqliyyatla əlaqədar bütün məlumatlarını dünyaya yayılmış agentliklərinə EDI (Electronic Data Interchange) vasitəsilə çatdırardılar. Ancaq EDI, yalnız uyğun sistemlər arasında işləyən bir sistem olduğu üçün, kompüter sistemləriylə bütünlük təşkil etmir.

Müəyyən firmalar tərəfindən tətbiq olunan EDI ünsiyyəti, fakturaları, sifarişləri uyğun bir formatda transfer etməyi təmin edərdi. XMLi bu cür ehtiyacları qarşılamağı məqsəd qoyan bir texnologiya hesab etmək lazımdır.


İllərdir firmalar və tətbiq inkişaf etdiricilər məlumatların təmsili (represent) üzərində çalışdılar. XML, məlumatların alış-verişiylə əlaqədar təməl problemləri ortadan qaldıran bir ortaq dildir və bu asanlıqları təmin edər:
XML işarələr içinə basdırılmış olan məlumatların quruluşlandırması üçün qaydalar tanıdar.
Öz terminlərimizi (vocabulary) hazırlamağı və öz məlumatlarımızı təmsil etməyi təmin edər.
Veb veriləninin (məlumatının) yığılmasını və çatdırılmasını təmin edər.

Bu vəziyyətdə XML, quruluşların aralarında məlumat alverini təmin edən bir "universal inteqrasiya olunma" vasitəsidir. Veb əsaslı tətbiqlərin gələcəyi olan XML, bir firma əsaslı olmadan müstəqil olaraq məlumat təmsil və göndərmə qaydaları ortaya çıxmışdır. Bunun xaricində Veb verilən kimi anlayışlar ortaya çıxmışdır. Ayrıca Vebin yeni dili və köhnə EDI (Electronic Data Interchange) texnologiyası yerinə Veb üzərində məlumat daşımaq üçün istifadə edilən yeni bir texnologiyanı ifadə edər.

"XML məlumatı təyin etmək və göndərmək üçün tək tip (uniform) bir üsul təmin edər".

Texnoloji xüsusiyyətlərinin xaricində XML, HTML kimi də bir dildir. Bu dil vasitəsilə XML sənədləri yaradılar. XML, bir əmtəə-dildir. Dil təyin etməyi təmin edən bir dil kimi açıqlaya bilərik.

XML məlumatları dəyişdirmək üçün istifadə edilər. Gerçək dünyada verilənlər bazası sistemləri fərqli formalarda (formatda) məlumatlar istifadə edərlər. XML, fərqli sistemlər arasında məlumatların alverini təmin edər.

XML (Extensible Markup Language), HTML kimi bir işarələmə dilidir (markup language). Ancaq HTML kimi məlumatı göstərmək üçün deyil ana məqsəd olaraq məlumatı təyin etmək üçün (describe) inkişaf etdirilmişdir. Quruluşlar arasında məlumat alverini təmin edər.

XML, Veb üzərində məlumat (data) istifadəsi üçün universal bir dildir. XML sayəsində çox dəyişik tətbiqlər arasında məlumat alveri edilə bilməkdədir.

XMLin təmin etdiyi faydalar:
Açıq standartlar (open standards).
Elastik Veb tətbiqlərinin inkişaf etdirilməsi.
Fərqli qaynaqlar və tətbiqlər arasında məlumatların inteqrasiya olundurulması.
Məlumatların dəyişik görünüşlərinin alınmasını təmin edər.
Məlumatlar üzərində yerli olaraq hesablama edilməsini təmin edər. Çatdırılan məlumatlar skaner tərəfindən oxunar və ardından sonrakı əməliyyat üçün bir yerli tətbiqə təslim edilər.
Dəyişik tətbiqlərin içindəki məlumatları təyin etmək üçün istifadə edilər. Məlumatın özünü özünü təyin edə bildiyi üçün (self-describing) göndərən tətbiqə bağlı qalmadan alınıb işlənə bilər.
XML sayəsində yalnız dəyişən məlumatların aktuallaşması təmin edilər. Dəyişən məlumatın göstərilməsi bütün səhifənin yenilənməsinə gətirib çıxarmaz.

XML içində kodlaşdırılmış məlumatlar Veb üzərindən masa üstünə daşınar. XMLin çatdırılması üçün də HTTP istifadə edildiyi üçün bütün verilənlər bazaları və fayllarla uyğun hala gələr.

XML, text əsaslı bir formata malikdir və tətbiq inkişaf etdiricilərin tətbiqlərlə istəkçilər arasında məlumat transferini təmin edər. XML ayrıca strukturca məlumatların serverlər arasında da alverini təmin edər.

XMLin Keçmişi

XMLin təməlləri SGMLdən gəlir. SGML (Standart Generalized Markup Language -ISO 8879), elektronik sənədlərin fərqli məzmunlarını və strukturlarını təyin etmək üçün istifadə edilən beynəlxalq bir standartdır.

XML, SGMLin İnternet üzərində istifadə edilməsini təmin edər. SGMLin bir alt hinidir. Digər bir deyişlə sadə bir diyalekti olan bir SGML hinidir. SGML sistemində hər sənəd öz söz silsilə quruluşunu təyin edə bilər. Bu mənada XML də, sizin öz işarə dilinizi (markup language) təyin etmənizi təmin edər.

XML, World Wide Veb Consortium (W3C), tərəfindən inkişaf etdirilmiş bir proyektdir. Ümumi formatı The v1.0 specification olaraq W3C tərəfindən Fevral, 1998 tarixində bir Recommendation olaraq qəbul və XML Specification olaraq təyin olunmuşdur.